خواجه نصیرالدین طوسی، نابغه ایرانی
ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی یکی از بزرگترین دانشمندان و اندیشمندان تاریخ ایران و جهان اسلام است که در زمینههای مختلف علمی و ادبی، از جمله فلسفه، کلام، ریاضیات، نجوم، طب و ادبیات، به درجات بالایی از دانش دست یافت. آثار ارزشمند او تا به امروز مورد استفاده دانش پژوهان سراسر دنیا قرار گرفته است. وی با نبوغ و استعداد خود، در زمینههای مختلف علمی، به درجات بالایی از دانش دست یافت و سهم مهم و بزرگی در گسترش علم در ایران و جهان اسلام داشت.
جالب است بدانید یک دهانه آتشفشانی ۶۰ کیلومتری در کره ماه به نام خواجه نصیرالدین طوسی نامگذاری شدهاست. یک خرده سیاره که توسط ستارهشناس روسی نیکلای استفانویچ چرنیخ در ۱۹۷۹ کشف شد نیز به نام وی نامیده شدهاست.
او در زمان حکومت هلاکوخان، مغول، به مقام وزارت رسید و نقش مهمی در اداره امور کشور ایفا نمود.
کودکی
این دانشمند بزرگ در ۵۷۹ هجری قمری در طوس، خراسان رضوی، ایران زاده شد. پدرش، محمد بن حسن طوسی، از فقیهان و علمای معروف زمان خود بود.
خواجه نصیرالدین طوسی از همان کودکی نبوغ و استعداد خود را در زمینههای مختلف علمی و ادبی نشان داد. در سن ۷ سالگی، پدرش او را به مکتب فرستاد و او در مدت کوتاهی خواندن و نوشتن را فرا گرفت.
وی در ابتدا در مکتب پدرش به تحصیل پرداخت و سپس به مدرسه محدثان طوس رفت و نزد بزرگترین محدثان زمان خود، مانند شیخ فریدالدین رازی، کسب علم نمود.
در سن ۱۷ سالگی، خواجه نصیرالدین طوسی به بغداد سفر کرد و نزد بزرگترین علمای آن زمان، مانند فخرالدین رازی، به کسب علم مشغول شد. او در مدت اقامت خود در بغداد، در زمینههای مختلف علمی، از جمله فلسفه، کلام، ریاضیات، نجوم، طب و ادبیات، به درجات بالایی از دانش دست یافت.
خواجه نصیرالدین طوسی در زمینههای مختلف علمی، کشفیات و نوآوریهای مهمی انجام داد. از جمله این کشفیات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- توصیف هندسی حرکت خورشید و زمین
- آشکارسازی حرکت تقدیمی اعتدالین
- توصیف هندسی حرکت ماه
- توصیف هندسی حرکت سیارات
- توصیف هندسی حرکت ستارگان
- توصیف هندسی حرکت کسوف و خسوف
کتب
او همچنین در زمینههای مختلف علمی، آثار ارزشمندی تألیف کرد که از جمله مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کتاب شفا: یکی از بزرگترین کتابهای فلسفی جهان اسلام
- کتاب اشارات و تنبیهات: یکی از مهمترین کتابهای فلسفی و عرفانی جهان اسلام
- کتاب تجرید الاعتقاد: یکی از مهمترین کتابهای کلامی جهان اسلام
- کتاب معیارالعلم: یکی از مهمترین کتابهای منطق جهان اسلام
- کتاب تهذیب المنطق: یکی از مهمترین کتابهای منطق جهان اسلام
- کتاب تحریر قواعد الحساب: یکی از مهمترین کتابهای ریاضی جهان اسلام
- کتاب زیج ایلخانی: یکی از مهمترین کتابهای نجوم جهان اسلام
- کتاب اخلاق ناصری: یکی از مهمترین کتابهای اخلاقی جهان اسلام
نقش وی در گسترش علم
خواجه نصیرالدین طوسی نقش مهمی در گسترش علم در ایران و جهان اسلام داشت. او با تألیف آثار ارزشمند خود در زمینههای مختلف علمی، به تربیت شاگردان و گسترش دانش در جهان اسلام کمک شایانی کرد. او همچنین در تاسیس رصدخانه مراغه، یکی از بزرگترین رصدخانههای جهان اسلام، نقش مهمی داشت. رصدخانه مراغه به مدت بیش از یک قرن به عنوان مرکز علمی جهان اسلام مورد توجه دانشمندان قرار داشت.