حافظه حائز اهمیت ترین قدرت ذهن انسان است که این امکان را فراهم میکند که داده‌ها را در ذهن خود ذخیره کرده و مجددا به آنها دسترسی داشته باشیم. حافظه جهت یادگیری، حل مسائل، اتخاذ تصمیمات و خیلی از فعالیت‌های روزمره مهم و لازم است.
مغز انسان از میلیاردها نورون تشکیل شده که با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این ارتباطات اساس حافظه را تشکیل می‌دهند.
بخش‌های مختلف مغز در حافظه نقش دارند. دو بخش اصلی مغز که در حافظه نقش دارند، هیپوکامپ و قشر مغز است. در ادامه این دو بخش را شرح خواهیم داد.
هیپوکامپ یک ساختار کوچک در مغز می باشد که در حافظه بلندمدت نقش دارد. هیپوکامپ اطلاعات جدید را دریافت میکند و آنها را به حافظه بلندمدت منتقل می نماید.
هیپوکامپ در یادگیری و حفظ اطلاعات جدید نیز نقش دارد. هنگامی که اطلاعات جدید را یاد می‌گیریم، ارتباطات جدیدی بین نورون‌ها در هیپوکامپ ایجاد می‌شود. این ارتباطات اساس یادگیری و حفظ اطلاعات جدید را تشکیل می‌دهند.
قشر مغز یک ساختار بزرگ در مغز است که مسئول بسیاری از عملکردهای شناختی، از جمله حافظه می باشد. قشر مغز در حافظه کوتاه‌مدت و حافظه بلندمدت نقش دارد.
حافظه کوتاه‌مدت مسئول ذخیره اطلاعات برای مدت کوتاهی است. معمولاً اطلاعات در حافظه کوتاه‌مدت برای چند ثانیه یا چند دقیقه باقی می‌مانند.
قشر مغز اطلاعات را از هیپوکامپ دریافت میکند و آنها را در حافظه کوتاه‌مدت ذخیره میکند.
حافظه بلندمدت مسئول ذخیره اطلاعات برای مدت طولانی بوده و اطلاعات در حافظه بلندمدت ممکن است برای سال‌ها یا حتی برای عمر باقی بمانند.
قشر مغز اطلاعات را از حافظه کوتاه‌مدت دریافت میکند و آنها را در حافظه بلندمدت تثبیت میکند.
علاوه بر هیپوکامپ و قشر مغز، بخش‌های دیگری از مغز نیز در حافظه نقش دارند. این بخش‌ها عبارتند از:
لوب تمپورال یک ساختار در مغز است که در پردازش اطلاعات حسی، از جمله شنوایی، نقش دارد. لوب تمپورال همچنین در حافظه نقش دارد. به عنوان مثال، لوب تمپورال در حافظه صداها موثر است.
لوب فرونتال یک ساختار در مغز است که در کنترل رفتار، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نقش دارد. لوب فرونتال همچنین در حافظه ایفای نقش میکند. به عنوان مثال، لوب فرونتال در حافظه رویدادها عمل می نماید.
لوب پاریتال یک ساختاریست در مغز که در پردازش اطلاعات حسی، از جمله لمس، موثر واقع می شود. لوب پاریتال همچنین در حافظه نقش دارد. به عنوان مثال، لوب پاریتال در حافظه مکان‌ها نقش دارد.
با انجام برخی فعالیت‌ها می‌توان بخش حافظه در مغز را تقویت کرد. این فعالیت‌ها عبارتند از:
یادگیری چیزهای جدید به مغز کمک میکند تا ارتباطات جدیدی بین نورون‌ها ایجاد کند. این ارتباطات اساس حافظه را تشکیل می‌دهند.
بازی‌های فکری، مانند شطرنج و سودوکو، به تحریک مغز کمک می‌کنند. این امر می‌تواند در تقویت حافظه مفید باشد.
ورزش منظم به بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به مغز کمک می نماید. همین امر می‌تواند حافظه را تقویت کند.
خواب کافی به مغز کمک میکند تا اطلاعات جدید را پردازش و ذخیره کند.
تغذیه سالم به تامین مواد مغذی مورد نیاز مغز کمک میکند. و تقویت مغز منجر به تقویت حافظه خواهد شد.
اختلالات حافظه شرایطی هستند که باعث مشکلات حافظه می‌شوند. این اختلالات می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی، مانند آسیب مغزی، بیماری‌های دژنراتیو، مانند آلزایمر، و استرس باشند.
